Dokter Biemans over de Petitie Stadsgeneeskunde
Jullie zijn een petitie gestart ‘breng stadsgeneeskunde in de praktijk’ ?
Inderdaad, hopelijk gaan veel mensen deze tekenen.
Waarom zouden mensen deze petitie moeten tekenen ?
Omdat wij een hele charmante aanpak hebben ontwikkeld, die wijken groener en gezonder maakt tegen dezelfde kosten. We kunnen dit slechts laten zien als we ook daadwerkelijk deze middelen (geld) kunnen inzetten op onze manier. Daar zit nu het knelpunt, die middelen zijn al vergeven.
Hoezo vergeven ?
Dit is een technisch verhaal, maar wel heel relevant. Toen in 2014 de deelgemeentes werden afgeschaft werden als voorbereiding het dagelijks onderhoud buitenruimte en het ‘nieuwe welzijn’ in twee gescheiden bestekken aanbesteed. Het fysieke bestek wordt aanbesteed door de cluster Stadsbeheer en het sociale welzijnsbestek wordt aanbesteed door de cluster Maatschappelijke ontwikkeling. Tot dan toe was de deelgemeente verantwoordelijk voor deze twee taken en konden dus deels bepalen wat ermee gebeurde en wie werd ingezet.
Ik weet niet precies wat het idee erachter was, maar toentertijd dacht ik dat wordt een probleem. Alles wat een beetje organisch was gegroeid in de wijken en ten tijde van de crisis werd als het ware weggemaaid want slechts grote gespecialiseerde organisaties kunnen meedoen met deze aanbestedingen.
Via de gebiedscommissies konden voortaan bewonersinitiatieven worden aangevraagd en er werd een subsidieregeling Couleur Locale gestart voor de partijen die tussen het wal en het schip vielen. Ook Creatief Beheer heeft hier noodgedwongen een beroep op moeten doen. Dat was erg lastig en al snel merkten we dat ook qua overleg en samenwerking het afschaffen van de deelgemeentes een stap achteruit was. Wij werken in de frontlijn van de onderhoud- en welzijnpraktijk en zitten nu in een vacuüm tussen de twee kampen met aan de ene kant onderhoud en aan de andere kant welzijn. Het is gelukt om onze praktijk enigszins overeind te houden en de afgelopen jaren kregen we nieuwe opdrachten buiten Rotterdam.
Als Creatief Beheer willen we natuurlijk ook door in Rotterdam. We houden van deze stad, waar we 15 jaar dag in dag uit aan onze aanpak hebben gewerkt tussen en met de bewoners. We moeten de gemeente wel challengen om verder te kunnen.
Wat bedoel je met challengen ?
Bewoners (-organisaties) kunnen nu zelf het initiatief nemen om een dienst uit te voeren, als zij vinden dat zij het beter kunnen. Dit heet Right to Challenge (het recht om uit te dagen). Dit recht is wettelijk mogelijk gemaakt, maar dient nog wel lokaal vormgegeven te worden. Zo nemen bewoners samen met professionals taken over die tot nu toe door de lokale overheid werden uitgevoerd.
Omdat het nieuw is, weet niemand nog goed hoe dit precies gaat werken. Momenteel wordt er door gemeentes in Nederland met dit recht geëxperimenteerd en de eerste challenges zijn reeds gestart.
Voor ons is dit instrument precies wat we nodig hebben, omdat dit onze aanpak mogelijk maakt. Natuurlijk slechts dan als voldoende bewoners ons steunen en meewerken in de uitvoering. Maar dat is juist de essentie van wat we doen en willen; participatief vergroenen met zoveel mogelijk mensen en organisaties.
De gemeente heeft ons eind vorig jaar gevraagd een challenge in te dienen. We hebben dat gedaan voor een traject in IJsselmonde, deze werd tegengehouden zonder duidelijke opgaaf van reden. Wel werd gemeld dat het ‘vanuit de bewoners’ moet komen.
Omdat we het nu goed willen doen, starten we met een petitie en communicatie richting bewoners. Want dan is het duidelijk dat bewoners dit ook willen; groen en kindvriendelijke wijken en participatie waar je gezonder van wordt.
Maar willen bewoners dit ook ?
Dit is eigenlijk een verkeerde vraag. Als je iemand vraagt wat ie wil zegt ie meestal iets wat ie kent. Het is beter te vragen wat mensen belangrijk vinden ? En dat is bekend via enquêtes, de meeste mensen vinden groen, gezondheid en prettige sociale omgang belangrijk, dus in die zin hoef je het eigenlijk niet te vragen. Deze petitie willen we dan ook gebruiken om onze aanpak goed te communiceren, zodat mensen het snappen. Ik vermoed dat dan iedereen het wil.
Moeten ze dan gaan tuinieren, misschien hebben ze daar helemaal geen zin in?
Om het hele groenonderhoud van een wijk goed te doen hebben we 4 Tuinmannen en zo’n 20 vrijwilligers per wijk nodig. Bewoners doen gewoon mee als ze dat leuk vinden. Kinderen onder de 12 vinden het bijna altijd leuk om mee te doen. Hoe jonger hoe leuker geldt hier en dat is handig, want hoe jonger hoe gezonder dit meedoen is voor ze. Dat is de kracht van de aanpak !
Gaat al dat geld dan naar Creatief Beheer ?
Nee natuurlijk niet, we starten per wijk een fonds met regels, afspraken en targets. Creatief Beheer doet alleen de organisatie van het groene onderhoudgedeelte, een noodzakelijke voorwaarde voor de aanpak. Daarom noemen we het startfonds een Tuinmanfonds dat door steeds meer modules (opdrachten en targets) toe te voegen groeit naar een Community Bond, die veel meer taken dan slechts het groenonderhoud participatief en integraal kan uitvoeren.
Maar waarom wil de gemeente dit niet ? Dit is toch precies wat de overheid predikt meer zeggenschap en betrokkenheid bij burgers
Denk dat ze dit inderdaad willen of beter gezegd belangrijk vinden. Alleen willen ze het zelf organiseren en in de hand houden en daar wringt de schoen. Dat kan niet zonder integrale benadering en budgetten in de uitvoering, want daar dient het vormgegeven te worden. Vooralsnog spatten alle integrale intenties vanuit beleid kapot op deze dichtgetimmerde en verkokerde uitvoeringspraktijk. Ondanks alle goede bedoelingen en enthousiaste inzet gaat deze transitie niet lukken als je niet ook de uitvoeringspraktijk anders organiseert. Dat is nu wat we willen communiceren en tegelijkertijd een opening creëren zodat onze aanpak kan doorgroeien. We helpen op deze manier de gemeente, maar ook sociale ondernemers in dit werkveld. Hierdoor worden de ‘versnipperde en dichtgetimmerde’ aanbestedingen geopend en kunnen worden verbonden in een integrale praktijk. In ons jargon heet dit het organiseren van het ‘nieuwe blauw’.
Het nieuwe blauw ?
In organisatieadvieskringen hoorde ik zo’n 10 jaar geregeld dat er een ‘oranje directeur’ in ‘een blauwe organisatie’ werkte en dat het hem daarom niet lukt te vernieuwen. Oranje staat hier voor vernieuwend en het blauw voor behoudzucht of ‘zo doen we dat nu eenmaal’. Dat is nog steeds aan de hand. Overal willen managers/bestuurders veranderen, maar ze stuiten op een onwillige organisatie. Toen ik laatst in een overleg zat, merkte een afdelingshoofd hierover op ‘we hebben nieuw blauw nodig’. Dat triggerde mij, vond het een hele heldere omschrijving van het proces.
Het nieuwe blauw is wat ons betreft een fonds met uitvoering, regels en afspraken dat stuurt op een gezonde leefomgeving Dit verandert niets wezenlijks aan het werk in de uitvoering, maar geeft meer autonomie binnen de gestelde kaders. Voor de mensen die in het ‘oude blauw’ werken is dit dus minder bedreigend. Hun werk blijft hetzelfde, wordt hooguit leuker en leerzamer. De verandering vind feitelijk plaats op beleidsniveau, omdat de overheid een andere manier van uitvoering dient te faciliteren en controleren. Deze uitvoering is logischer en begrijpelijker dan de oude. De overheid is uiteindelijk de verantwoordelijke partij voor een goede besteding van ons belastinggeld en in die zin geeft de nieuwe praktijk een betere garantie dat dit ook transparant en effectief gebeurd.
Het nieuwe blauw zorgt dus voor een stabiliteit in de uitvoering en een stapsgewijze aanpassing op de nieuwe beleidsdoelen, te weten de-centrale sturing, meer autonomie voor de burger en een gezondere samenleving.
Waarom ben je zo stellig dat dit werkt?
We doen dit al een tijdje en we merken keer op keer hoe simpel het is. Geef mensen meer aandacht en verantwoordelijkheid in het juiste kader en ze groeien. De enige voorwaarde is vakmanschap, aanwezigheid en wederkerigheid in de uitvoering. Deze voorwaarde ontbreekt nu vaak. Daarnaast werken we net als in de lopende praktijk met duidelijke regels en afrekenbare targets. De basis is het groenonderhoud, dat we omvormen tot een nuttige gemeenschappelijke activiteit ‘stadstuinieren’. We zijn noodgedwongen langzaam maar gestaag in de opstart, echter als een traject eenmaal genoeg massa en richting heeft, wordt het steeds eenvoudiger. Vandaar dat we nu dus die petitie en dialoog met de gemeente hebben geopend, zodat we hopelijk volgend jaar kunnen starten met een drietal trajecten in wijken, zoals wij die voor ogen hebben.
Wie zijn eigenlijk wij ?
We hebben in de 15 jaar dat we met Creatief Beheer in de wijk bezig zijn een groot netwerk opgebouwd. Dit is ook de reden dat we de laatste drie jaren hebben kunnen overleven. Inmiddels hebben we een stadsgeneeskunde groep opgericht met mensen met benodigde netwerk, kennis en kunde. Deze groep werkt samen en afzonderlijk van elkaar aan het ‘in de praktijk brengen van stadsgeneeskunde’. De petitie is hiervoor een noodzakelijke stap en ook een manier om dit verhaal met meer mensen te delen.
