Het rattenparadijs is HOT

Het rattenparadijs was wat ons betreft het meest succesvolle project van Creatief Beheer in 2017. Waarom is dit zo? En waarom vindt het Algemeen Dagblad van niet? In een artikel over Citylab010 plaatsten ze namelijk een kruisje bij het project. Want, we hebben uiteindelijk helemaal geen vangkooien gemaakt en er stond in de aanvraag dat we dat wilden gaan doen. Ik heb de journalist nog omstandig uitgelegd waarom het zo’n succes was, maar helaas; niet gelukt.

Wat is er aan de hand ? We geloofden in aanvang dat die vangkooi een goed idee was. Echter toen we met kenners spraken en ons verdiepten in de rat begrepen we al snel dat het kansloos was. Tegelijkertijd zagen we een grote kans om het probleem op te lossen direct via de eigenlijke doelstelling van het project; eco-sociaal beheer. Dit betekent dat mensen eigenaar worden van het probleem en samen naar een oplossing zoeken, waarbij we de stadsnatuur als een buffer inzetten. Dus willen we rattenoverlast goed beheren en ook de buitenruimte substantieel gezonder maken is sociaal vergroenen de strategie.

Ratten zijn niet het probleem maar het symptoom van een ‘zieke stad’, dus als we de stad ‘gezond’ maken zijn we ook van de rattenoverlast af. Dat is ook nog eens vrij eenvoudig om te doen, alleen je moet het anders organiseren. Dat laatste is nu onze grootste uitdaging en de rat kan ons hier enorm bij helpen.

We kwamen erachter dat als je anders naar het probleem keek er juist kansen ontstonden. Wat betreft stadsnatuur is de situatie helder. Hoe meer groen hoe meer schuilplaatsen. Tegelijkertijd gaat in het stadsgroen ook de ecologische oplossing (evenwicht en natuurlijke vijanden) schuil om de populatie te beheren.

De enige manier dat meer stadsgroen werkt is dus wanneer dit ook goed wordt onderhouden, waar nodig gesnoeid en dat er geen zwerfvuil/voedsel in terecht komt. Dat laatste is precies de kerntaak van de Tuinmannen en vrouwen.

Momenteel zie je overal bewonersinitiatieven ontstaan in het groen en met het groen. Deze gemeenschappelijke tuinen, zoeken naar een andere manier van beheren en ontmoeten in de buitenruimte. Deze projecten wordt door betrokkenen als relevant ervaren omdat het een meer verbonden (inclusieve) en groene toekomst voor steden nastreeft. Om deze toekomst ook realiteit te kunnen laten worden kunnen we veel van de rat leren. Want als je dat slechts op enkele plekken in de wijk doet, geef je de rat juist extra nestmogelijkheid en kunnen ze misbruik maken van de omstandigheden.

Boodschap is duidelijk: meer stadsnatuur en beter onderhouden stadsnatuur zorgt voor minder rattenoverlast, maar dit werkt slechts als dit ook wijkbreed gebeurd en waarbij schoon, heel en veilig de basis is waarop groen, gezond en gezellig wordt vormgegeven. Als dit ook wordt verbonden met een prettige sociale omgang tijdens de activiteiten wordt het nog effectiever.

Een groene woonomgeving is bewezen gezond. We hebben het hier over grote effecten 15% minder overgewicht en 30% minder depressie in groene wijken. Ter vergelijking, de kans dat je ziek wordt van een rat is 0,000005% en dit is nog ruim ingeschat. Dus het is de omgekeerde wereld als je een risico van 0,000005% wil vermijden en een veel groter risico (minder stadsgroen) (100.000 keer groter) toestaat als maatregel om dit risico te vermijden.

Daarnaast is het belangrijk dat we streven naar natuurlijk beheer zonder gif. Dat laatste is belangrijk want ratten ontwikkelen snel resistentie en op dat moment voer je ze gewoon bij en wordt de voedselketen vervuild met gif met negatieve gevolgen voor de rest van de stadsnatuur en ook onze eigen leefomgeving.

Wat betreft het vangen hebben we in dit project een andere optie verkend, namelijk ratten vangen met terriërs en fretten. Dit lijkt het meest op de manier hoe ratten natuurlijk worden weggevangen en gedood door hun vijanden (katten, honden, steenmarters, uilen en vossen). Het heeft ook als bijkomend voordeel dat de honden de ratten goed ruiken en het dus een indruk geeft hoe groot de populatie is. Deze vangmethode past beter bij de pro-actieve houding van het project dan de passieve vangkooien. Met de kooien creëer je extra nestmogelijkheid en het doet dus weinig op de totale populatie (het is al vaker geprobeerd in het verleden). Met de honden stress je de ratten, ze worden voorzichtiger en laten zich minder vaak zien.

Het rattenparadijs gaat dus over veel meer dan ratten; een natuurlijke groene buitenruimte, waar kinderen vrij en vaak kunnen buitenspelen. Dit is goed voor een gezonde ontwikkeling van kinderen en bewoners, maar ook een probaat middel tegen rattenoverlast, mits wijkbreed en inclusief. Op deze wijze wijst de rat ons de weg naar een gezondere stad. Waarbij we de rat waarderen om wat hij is, een gewoon zoogdier dat zich heeft gespecialiseerd in onze omgeving te overleven. Op deze manier kunnen we er enorm veel van leren, zoals we ook veel hebben geleerd door de rat als proefdier te gebruiken.

Persoonlijk vind ik deze uitkomst dus erg geslaagd en het project doet precies dat waar we naar zochten, een effectieve beheerstrategie met maatschappelijk meerwaarde. Dat is volgens mij ook wat Citylab010 (subsidiegever) als doel heeft, nieuwe diensten en producten voor de stad ontwikkelen. Misschien denkt het Algemeen Dagblad in de zin van; als je niet doet wat je zegt dan telt niet meer wat je wel doet. Maar volgens mij is dat meer iets voor de politiek dan voor innovatieve processen, die iets ‘nieuws’ willen ontwikkelen.

Meer informatie is te vinden op rattenparadijs.nl