Achterhaalde Kennis

Het is dat ik wat ouder en rustiger ben. Maar het blijft vermoeiend; mensen die een mening hebben op basis van achterhaalde feiten en die mij dan gaan uitleggen hoe het zit. Ik kan niet anders dan zeggen dat ze fout zitten en dat het anders ligt. Ik probeer vaak nog een existentiële discussie over het feit dat we ons baseren op wat anderen zeggen en dat wetenschappelijk theorie geldig is tot ze ontkracht wordt. Dat hierover in wetenschappelijke kringen continu gediscussieerd en gepubliceerd wordt. Je hebt achterhaalde kennis en nog niet achterhaalde kennis. Daarover verschillen de meningen, dus tja.

Ik denk dat de belangrijkste reden is dat ik op mijn dertigste mijn eigen weg heb gekozen eerst als kunstenaar nu als stadsdokter. Ik kreeg op een heleboel vragen geen goede antwoorden. Als kunstenaar kun je zeggen wat je denkt en zeker als je het met de nodige humor brengt. Het beroep stadsdokter bestaat nog niet dus dat kun je vormgeven. Zo kun je achterhaalde kennis vermijden en kom je tot nog niet achterhaalde kennis.

Het is simpelweg niet te doen om mensen die met oude onzinnige ideeën rondlopen te overtuigen van hun ongelijk. Je kunt he energie beter gebruiken om zelf iets nieuws te bouwen of te ontdekken. Zeker nu de wetenschap niet meer zomaar onvoorwaardelijk geloofd wordt.

Een van de oorzaken hiervan is dat het perspectief waaruit wordt gekeken en geredeneerd meestal niet expliciet wordt benoemd. Ideeën over de werkelijkheid staan aan de basis van onze kennis dus als je gelooft in het 'absolute Goddelijke' of de 'absolute waarheid' ben je met geen mogelijkheid te overtuigen dat het 'Goddelijke' of de 'waarheid door ons mensen wordt vormgegeven. Deze vormgeving door mensen is een constructie om de 'absolute waarheid' of 'God' te ontkennen.

Mijn opvatting zit in het midden ik denk dat het Goddelijke functioneel is en dat we door 'God' dood te verklaren de emancipatie van gelovigen hebben stopgezet. De waarheid is niet 'absoluut' maar dat betekent toch niet dat de' waarheid' niet bestaat. De wetenschap heeft met hun 'absolute claim van objectiviteit en waarheid', gelovigen teruggejaagd in een bastion vol haat, afgunst en minachting voor de ‘moderne arrogantie’.

Beide kampen de God ontkenners aan de ene kant en de absoluut gelovigen aan de andere kant vormen de twee polen in een vijver van twijfelaars. De waarheid ligt in het midden wat mij betreft maar dat wordt door beide polen met verve bestreden. Er is niemand ter wereld met een sluitend bewijs over het wel of niet bestaan van God. Dat is wat mij betreft de waarheid. Wetenschappers of gelovigen die dit ontkennen doen dit op basis van achterhaalde kennis.

Wat is er mis met het idee dat dit vooralsnog onbeslist is. Het geloof heeft ons leven en onze samenleving vormgegeven. Accepteren dat we in de kern allemaal gelovigen zijn is het mantra om de polen te neutraliseren. Dat is de functie van het Goddelijke; iets dat boven ons staat, iets dat ons organiseert via een hogere autoriteit. Het doet er niet toe of deze entiteit ook werkelijk bestaat. Geloof is voldoende. Dat is de kracht van geloof, het voelt als werkelijk. Je gelooft in 'wetenschappelijk bewijs' en/of 'Goddelijke openbaring'. Geloof in beiden is een beetje evenwichtskunst maar is best redelijk te doen als je bedenkt; wetenschappelijk bewijs is Goddelijke openbaring. Ik denk dat er tal van theologen en wiskundigen zijn die zich hierin kunnen vinden.

Ons bewustzijn en waarneming vormt onze ‘werkelijkheid’. We zijn ons lichaam maar we zijn veel meer. Onze darmen werken samen met bacteriën. We verbinden ons met alles en nog wat. We zijn onderdeel van een ecosociaal systeem; onze werkelijkheid. We zijn gewoontedieren en we geloven in dat wat ons verteld is en dat wat we gewend zijn. Zelfstandig en origineel denken is een uitzondering op de regel. Want stel dat we allemaal zelfstandig en origineel dachten is communicatie onmogelijk en samenwerken onmogelijk. Dat zijn nu juist menselijke vaardigheden bij uitstek. Dit zijn allemaal feiten wat mij betreft en nog niet achterhaald.

Inmiddels kan ik er mee leven dat de wereld en wij mensen zo zijn. Tegelijkertijd heb ik me er niet mee verzoend en ik probeer nog steeds de argumenten te vinden die mensen wel beroeren. Deze column is daar een poging toe en de verzoenende toon is een handgebaar. Domheid en hoogbegaafdheid zijn zowel een gave als een gebrek. Eerlijk gezegd is het ‘variatie’ van een kwaliteit die we objectief trachtten te meten met intelligentietests maar waar we verder zeer subjectief mee om gaan. De betere vraag is waarom er zoveel variatie in soort en kwaliteit van intelligentie is. Wat zou hiervan de functie kunnen zijn? Dit is de soort discussie die wordt gevoerd in wetenschappelijke kringen. Ondertussen is slim voor gewone mensen natuurlijk een veel wenselijkere kwaliteit dan dom. Ziek zijn is iets om te vermijden terwijl het gewoon bij het leven hoort en ook bij een gezond leven..

Een heleboel vragen kennen geen eenduidige antwoorden. Mensen geloven eerder in simpele eenduidige ideeën en duidelijke antwoorden. Het idee dat sommige vragen gewoon niet zo beantwoord kunnen worden realiseren ze zich niet. Bijvoorbeeld het idee dat ons bewustzijn een gevolg is van een chemische reactie in ons brein is inmiddels achterhaald. Toch psychofarmaca, net als drugs hebben wel invloed op ons bewustzijn, stemming en hersenprocessen. Deze discussie ligt wetenschappelijk helemaal open en inmiddels zijn ook de nadelen van psychofarmaca beter in beeld gebracht. Onze kennis rond geestesziekten verandert en de oude zienswijze dat het een geïsoleerd probleem is verschuift naar de nieuwe benadering waar het een situationeel probleem is.

Als je dus een perspectief expliciet benoemd weet je in ieder geval of een constructieve dialoog of discussie mogelijk is. Het gaat dus niet om de poolperspectieven, die je ook tegengesteld zou kunnen noemen maar de middenperspectieven die alle mogelijke antwoorden toestaan. In dit voorbeeld is dat een perspectief waar zowel God als de waarheid kan bestaan en dat ze elkaar niet uitsluiten. Dit is het meest verstandige perspectief bij vragen die niet eenduidig beantwoord kunnen worden zonder de 'waarheid' geweld aan te doen..

Dit is volgens mij compleet logisch en verhelderend. Het is lastig om achterhaalde kennis uit een samenleving te halen. Net als het lastig is een geestesziekte uit een patiënt te halen. We zijn het gewend de wereld en onszelf zo te bezien en realiseren ons niet dat het een manier van vele mogelijkheden is. Je ziet het bij iedere publieke discussie gebeuren. De polen worden bezet door fundamentele standpunten en het midden wordt verweten geen keuze te kunnen maken. Keuzes vanuit een vooringenomen gedefinieerd standpunt is makkelijker dan keuzes maken vanuit een ongedefinieerd standpunt.

Ik vind het prachtig als mensen geloven in God of in de waarheid zolang ze dit niet zien als een absolute waarheid of entiteit los van henzelf. Het eindoordeel is ten alle tijden onbeslist want het verandert continu in de tijd. Iedere generatie herschrijft de geschiedenis en de toekomst. Wij zijn hier een onderdeel van, doen eraan mee, maar bepalen het eindresultaat op de keper beschouwd niet. Dat doen de ideeën die in ons wonen, samen met 'God' en de 'waarheid' voor zover ze bestaan. Dat is mijn perspectief en positie.