Complexe Analyse

In deze column of beter essay deel ik mijn gedachten rond de complexe analyse. Dit is een manier van kijken waarbij je via een 'onderdeel' naar het 'geheel' kijkt. Bijvoorbeeld een radartje in een klok geeft veel weg van hoe de klok werkt zeker als hij nog in de klok zit en je alle verbindingen en correlaties kunt meten. Het radartje is verbonden met al het overige in een klok. Een klok is een machine, hoe ingewikkeld en ingenieus ook, het blijft een machine. Levende wezens en ecosystemen zijn complex. Dat wil zeggen ten dele onvoorspelbaar. In tegenstelling tot een klok zijn bij ons niet alle verbindingen zichtbaar en meetbaar. Dat kan ook niet want we hebben er meer dan er zichtbare atomen in het universum zijn. Onvoorstelbaar veel. Meer ook dan er verbindingen in alle machines op aarde zijn. Ergo; als alles direct of indirect met elkaar verbonden is kun je spreken van een 'verbonden geheel'.

Wat is dat verbonden geheel dan? Alles wat bestaat of kan bestaan. Dat kan je niet overzien. Het enige wat we hebben zijn 'radartjes' waarbij we de verbindingen bestuderen. Deze kunnen we lineair als oorzaak-gevolg-treintjes aan elkaar verbinden. Bijvoorbeeld de zon komt op omdat de aarde draait. Alles draait om elkaar heen in het universum en overal komen zonnen op als iemand ze kan zien. Wij zijn verbonden met de zon door ons perspectief op aarde. De zon bepaalt dag en nacht voorziet ons van energie en doet af en toe uitbundig met noorderlicht. De zon duwt ons in onze lineaire wereld waarbij we tijd per rondgang meten. Als je anders naar het ‘radartje’ kijkt verandert zowel het 'radartje als het geheel'. Het geheel dat je nooit kunt overzien omdat je er onderdeel van bent.

Laten we eens kijken naar dit 'geheel', alles, de details, onze kennis, boeken, de samenleving, de aarde, de atmosfeer, de mensen, de dieren, de planten. Kijk dan ook naar jezelf die dit 'geheel' ziet waar je zelf onderdeel van bent. Ons wonderlijke bewustzijn. Atomen en moleculen die ons lichaam, een samenhangende levende poel cellen op 37 Celsius houden en onze verbazingwekkend complexe stofwisseling aansturen. Waar komt dat aantsuren vandaan? Natuurwetten? Levenskracht? Wil tot Macht? Miljarden cellen in ons lichaam en miljarden bacteriën in onze darmen en huid voeren een levendige handel in waardevolle stofjes.

We 'weten' een heleboel niet, veel meer dan wat we wel 'weten'. Want hoe meer we 'weten' hoe meer we niet 'weten'. Alles hangt samen weet u nog. We hebben geen idee waarom onze lichaamsthermostaat soms hoger staat en wat de precieze functie van koorts is. Je kunt stellen; ongetwijfeld zal het een functie hebben. Als je ziek bent krijg je soms koorts. Aan het koortsverloop gecombineerd met andere verschijnselen kun je soms zien wat voor ziekte het is. Dat is al een eerste functie van koorts. Iedere ziekte ziet en voelt weer anders en zo herkennen we wat we hebben en wat we moeten doen. Zou zo maar kunnen. Op het moment heeft de aarde koorts haar atmosfeer warmt op.

De Arondskelk, een plant met een kelkachtige bloem, houdt een insect 24 uur gevangen. De bloemen verspreiden een geur om insecten te lokken. Eerst oogst de bloem het stuifmeel dat op het insect zit om zichzelf te bevruchten. Dan strooit zij haar eigen stuifmeel op het insect dat vervolgens wordt vrijgelaten om weer een andere Arondskelk te bevruchten. Goed uitgedacht kun je zeggen. Maar planten denken niet, tenminste dat is de gedachte tot nog toe. Het is allemaal ontstaan door trial en error, met vallen en opstaan. Tegelijkertijd ooit zal een Arondskelk een insect voor het eerst gevangen hebben. De stekels die zij hiervoor gebruikte zijn vergroeide stuifmeeldraden die een andere functie hebben gekregen. Hoe bestaat het? Daar zit een heel plan achter. Of, de vergroeiing was een mutatie en gaf de plant voordeel.

Wij mensen ‘denken’ dat is de gangbare gedachte. Wij verzinnen betere methodes en oplossingen voor 'problemen' en dat gaat sneller dan de evolutie dat doet. Maar is het wezenlijk anders? Vaak berusten onze ideeën en vondsten op toevalligheden. Wij zien ‘oplossingen’ zoals de Arondskelk die ziet. Het ecosysteem was ook betrokken bij het verzinnen, daar bestond immers de mogelijkheid insecten te vangen. Wij hebben atoomenergie omdat het universum het mogelijk maakt en wij het vinden of er per toeval op struikelen. Dit is geen ‘simpel toeval’ maar ‘ingenieus toeval’ als een onderdeel van een vormende kracht in ons universum. Toeval maakt verzinnen en ontwikkeling mogelijk.

Een analyse die door de 'delen' naar het 'geheel' kijkt is in mijn optiek de enige logische manier om het 'geheel' te ervaren. Het grootste en belangrijkste deel dat kijkt ben jezelf. Je bent de ene helft van het geheel dat met jou verbonden is. Bij naar 'iets' kijken maak je automatisch een construct waarmee je kijkt. Dit perspectief is een vormt/meet onze waarneming. Het is de natuur zelf die dit construct en deze objectieve analyse mogelijk maakt. Een 'objectieve werkelijkheid' binnen het 'geheel'.

Ieder deeltje hoe klein ook, is uniek. Een Boson, Electron of Quark. Jijzelf en je kleine teen. De complexe analyse is simpel. De meeste mensen doen het automatisch maar meestal niet al te grondig en laten zich vaak verleiden tot lineaire conclusies: oordelen. Laten we het eens iets systematischer aanpakken.

Kies een object, een uniek ‘iets’ dat is te benoemen. Bijvoorbeeld een ‘boom’.

Er zijn nogal wat soorten bomen. We kijken nu naar het begrip ‘boom’ en wat daar allemaal onder valt. Je zou het een ‘boom’ associatieverzameling kunnen noemen. Alles wat met een boom te maken heeft en er in een zin meer verbonden kan worden. ‘Een eik is een boom’ zo behoren alle soorten tot deze verzameling. Bijvoorbeeld ‘hout is onderdeel van een boom.’ Ga zo maar door. Ik het weet zeker dat deze verzameling oneindig is. Je kunt altijd wel iets verzinnen wat met een boom te verbinden is. Je kunt er getallen aan koppelen. Dat houdt niet op. Het gaat hier om de soort verbinding de omvang en herkenbaarheid niet dat wat verbonden is maar hoe het verbonden is.

Het begrip ‘boom’ is een concreet tastbaar neutraal begrip. Een totaal ander begrip is ‘waarheid’, dit is abstract en richtinggevend. Het begrip ‘waarheid’ is ook met de boom te verbinden, bijvoorbeeld door de zin: ' Wat is waar als je over een boom praat?' Een begrip maak je op deze wijze ‘complex’. Zoals je ook een getal complex maakt, door er de imaginaire i aan toe te voegen krijgt het richting. Je kijkt zo via het begrip ‘boom’ naar de werkelijkheid met de vraag wat is waar? Dit splits de associatieverzameling van het complex boom-waarheid in tweeën. De ‘waarheid’ richt zich als een lens op de ‘boom’ richting de 'werkelijkheid'.

De 'werkelijkheid' is echter een onderdeel van het 'geheel' en verbindt zich direct met het waarheid-boom complex tot een waarheid-boom-werkelijkheid complex. Al het overige de niet-ware verbindingen behoren plotseling niet meer tot dit complex. Maar ze bestaan wel als 'mogelijkheden' binnen het 'geheel' en zijn ermee verbonden. Dit is volgens mij de reden dat wij de quantummechanica niet begrijpen. Quantumtheorie denkt in 'mogelijkheden', mogelijke toestanden en uitkomsten. en geen 'werkelijkheden' een meting maakt het werkelijk en beïnvloed tegelijkertijd de uitkomst. Dat past niet in een waarheid-boom-werkelijkheid perspectief. De leugen is een altijd een onderdeel van het geheel en vermomd zich zelfs als waarheid. Onze verzameling is niet zuiver onze lens vervormd omdat we het overige niet meer zien en dat kan het 'geheel' beïnvloeden en dus ook onze 'werkelijkheid'.

‘Waarheid’ is een richtinggevend begrip en onze taal kent een heleboel dipool-begrippen. Bij waarheid hoort als tegenpool leugen, liefde heeft de tegenpool haat, enzovoort. De grammatica van onze taal splitst zo ongemerkt onze associatieve verzamelingen. Door ‘iets’ te ontdekken missen we ‘iets’ anders.

‘Iets is waar of niet waar’ is een typische scheidingszin. Net zoals: ‘Je houdt van me of je houdt niet van me.’ Hiermee schaar je alle geassocieerde ‘ietsen’ onder een keuzemenu ‘echt of ‘niet-echt’. Is een boom waar? Ja, want hij bestaat. Dat snijdt hem los van dingen die niet bestaan, die onwaar zijn. Het snijdt de boom los van het geheel waaraan hij verbonden is. In feite kan je dit vergelijken met de quantumtoestand van een boom die bij meting een mogelijke uitkomst laat zien. ‘Iets is waar of iets is niet waar’ is een zin die we niet gebruiken in de complexe analyse. Het 'onware' is net zo functioneel als het 'war'. Ze bestaan in dezelfde context waarin ze elkaar definiëren. De vraag; 'wat is iets dat waar is en wat is iets dat onwaar is?', staat centraal in de complexe analyse. Geen overbodige luxe met de huidige ‘misinformatie’ op internet.

In de complexe analyse begin je niet met praten over migranten, daders of oplossingen. Dat komt eventueel later aan bod. Je start met het van het complex maken van een onderwerp. Je verbindt het met zoveel mogelijk andere zaken. Zoekt in alle richtingen waarheid en onwaarheid, haat en liefde, positief en negatief, winst en verlies, etc. Een complexe analyse zal nooit uitputtend zijn. Maar door hem uit voeren en te oefenen doorbreek je lineaire vooronderstellingen en krijg je meer overzicht in een onderwerp en de plaats in het 'geheel'.

De complexe analyse geneest lineaire verdwazing (als dit > dan dat) en wakkert je nieuwsgierigheid aan. Misschien ligt het werkelijke probleem en oplossing wel ergens? Out of the box denken niet om ideeën te genereren maar inzicht in verbindingen, het samenspel en het geheel te krijgen. Ideeën ontstaan vanzelf in dit proces maar zijn niet het eerste doel dat verhindert namelijk het ontstaan van nog betere ideeën.

Het grote verschil met de klassieke wetenschappelijk analyse is dat de complexe analyse 'betekenis en zingeving' niet uitsluit maar integreert in de analyse. Objectiviteit en subjectiviteit spelen samen net als de ‘meting’ en het ‘gemetene’ Eventuele conclusies zijn altijd persoonlijk en contextueel. In de complexe analyse heb je richtinggevende principes nodig en dat is nu juist wat jij als 'zinvol en betekenisvol' ervaart. Jij maakt steeds de keus of ‘iets’ in jou 'waar' of 'onwaar' is. Je hersenen doen dat volcontinu ze selecteren wat ‘zij’ vinden dat relevant voor ons is. Deze informatie komt van onze voorouders vanaf het allereerste begin van het leven.

De complexe analyse doe je niet om anderen te overtuigen maar vooral jezelf en je zienswijze te ontwikkelen en van daaruit te handelen. We leven immers in een complexe wereld. Die is niet alleen objectief, maar ook subjectief. Dat wat eerst magie was is nu quantumfysica. Een theorie die de elementaire-deeltjes-wereld het best beschrijft maar die niemand nog echt snapt. Waarom zou je willen weten hoe de wereld in elkaar steekt als je niet weet hoe je ermee om moet gaan. Doping in de wielrennerij, woekerwinsten van beleggers, allemaal resultaat van de wetenschap. Wapens ook zoiets. Dat hoort allemaal samen in één analyse dat kun je niet los zien. Zo nu kunnen we praten over migranten, daders en oplossingen.