De boodschap; een menselijkere samenleving

Op twitter is er naast het gezellige geklets en verstikkend moralisme ook ruimte voor inhoudelijke discussie. Dat is de reden dat ik gebruik maak van twitter. Het is naast google een bron om informatie te vergaren en op twitter komt dat van echte mensen met kennis en ervaring. Als je zoals ik twitter over biodiversiteit en participatie krijg je bijna automatisch reacties van mensen die er ook mee bezig zijn. Juist de draadjes zijn interessant en brengen me op ideeën. Tot zover het praktische nut van twitter. Ik wil het hier hebben over de visie van waaruit ik werk en ik vermoed dat mensen soortgelijke visies hebben.

In mijn columns probeer ik een mijn wereld en mensbeeld te schetsen. Iets waar ik mijn hele leven al mee bezig ben en van waaruit ik mijn praktijk heb ontwikkeld, uiteraard altijd met de hulp van anderen. Mijn wereldbeeld komt er kort gezegd op neer dat juist onze menselijke interactie de basis is voor ontwikkeling en dat alles wat we doen invloed heeft op juist deze interactie. Een simpel voorbeeld, als mensen in een galerijflat wonen ontmoeten ze elkaar in de lift. Zo ook heeft de mobiele telefoon onze interactie veranderd en gedigitaliseerd, hetgeen het tevens traceerbaar maakt. Dat is ook waarom we zo'n twintig jaar geleden artistiek sociale interventies deden; om mensen met elkaar in contact te brengen, daaruit is Creatief Beheer ontstaan en later stadsgeneeskunde.

Mijn mens en wereldbeeld is wat ik noem complex; alles hangt samen en het geheel bepaalt de onderdelen. Ik heb het hier over de kansen dat iets gebeurd, die veranderen vaak zonder dat wij het merken. Totdat we gaan meten. De kans op een maagzweer is tegenwoordig vrij klein in de jaren vijftig had 10% van de mannen een maagzweer. Maagklachten zijn er overigens niet minder op geworden. Als je op deze manier naar de wereld en jezelf kijkt, besef je ook dat je bewustzijn niet van jou is en eigenlijk je lichaam ook niet. Jij, je ziel of je identiteit wordt gecreëerd door dit alles; het is het wonder van het leven. De klimaat crisis laat dit zien; we kunnen niet ongestraft groeien alles is met elkaar verbonden en buffers raken uitgeput. Koeien zijn niet gemaakt om voor ons als voedsel te dienen zou je kunnen stellen. Wij hebben ze zo gemaakt hierdoor hebben we ons beider lot bezegeld. Zeker nu we weten dat dieren ook bewustzijn en emoties kennen zouden we onze houding ten opzichte van dieren kunnen veranderen. Net zoals iets uit het verleden gegroeid is, kan ook iets uit het heden de toekomst ingroeien en dat is wat er nu gebeurd. Enerzijds verzetten de oude gewoontes zich hardnekkig maar langzaam en zeker verliezen ze terrein aan nieuwe gewoontes. Het vreemde is dat we technologische vernieuwingen relatief snel accepteren, terwijl het veranderen naar minder technologie en minder overconsumptie heel veel weerstand oproept. Dit is nog vreemder omdat we hierdoor bewuster, gezonder en duurzamer leven. We zijn zeker geen rationele wezens in deze.

Terug naar het begin van mijn betoog, de menselijke interactie. Juist door deze menselijke interactie is twitter interessant en leerzaam. In een andere column heb ik uitgelegd waarom volgens mij techniek niet de oplossing kan zijn. Techniek verstoort in hoge mate onze natuurlijke analoge interactie. Alles kan sneller en afstanden worden kleiner. Zonder dat wij het merken wordt de afstand tot onze medemens echter langzaam groter. We raken geatomiseerd in onze bubbel met schermen, vakanties en carrière. De enige bron van zin en betekenis is de andere mens of een ander levend wezen en dus krijgen we last met zingeving als we alleen vanuit onszelf denken.

Er is weer mensenwerk nodig, daarmee bedoel ik dat mensen samen aan iets werken in een gedeelde analoge ruimte. in ons geval het publiek domein. De digitale wereld is nuttig, maar beperkt qua menselijke interactie. Op twitter zijn we als paarden die een algoritme voorttrekken. De analoge interactie tussen mensen onderling en de natuur zijn wij voor gemaakt evolutionair gezien. We zijn niet gemaakt om op een stoel achtre een scherm te zitten. Het is niet voor niets dat er zoveel psychische malaise is heden ten dagen, gaandeweg raakt een deel van ons uitgeput van het snelle tempo in de huidig maatschappij en het sluipende isolement. Sociale vangnetten zijn er in mindere mate en de professionalisering van de zorg richt zich op het individu en niet op het systeem dat het veroorzaakt.

Dit is mijn boodschap; als je werkelijk effect wil hebben moet je onze gewoontes in de analoge wereld veranderen. Het is wat bruut maar als je wijken autovrij maakt gaan de bewoners meer lopen. Als je wijken groen maakt heb je veel minder depressies (30%) en minder overgewicht (15%). Dat zijn grote getallen en wie wil er niet gezonder leven als dat vanzelf gaat. Dat betekent ook dat arbeid niet moet uitputten en een leefomgeving zou gezond moeten zijn. 94% van onze huidige ziektelast is niet fysiek (lucht, bodem, water) maar heeft te maken met ons moderne leven, te weten stress, eenzaamheid, slecht eten en weinig bewegen. Het is veel makkelijker voor iemand die goed opgeleid is en goed verdient om er een gezonde levensstijl op na te houden. Voor mensen in slechte banen, in slechte wijken is dat nagenoeg niet te doen. Je kan hier veel beter de banen verbeteren en de leefomgeving in de wijk. Individuele leefstijl coaching heeft het gevaar dat dit niet helpt bij de doelgroep die dit het hardst nodig heeft. Extra probleem is dat ze ook nog de schuld krijgen van hun ongezonde gedrag. De grootste effecten op onze levensverwachting waren vorige eeuw betere huizen, riolering en voedselconservering en niet de gezondheidszorg. Ook nu ben ik ervan overtuigd dat de grootste effecten op onze volksgezondheid of beter welbevinden juist in het integraal investeren in een gezonde leefomgeving in steden ligt. Wereldwijd gaan steeds meer mensen in steden wonen. Dat is wat we met stadsgeneeskunde momenteel concreet en uitvoerbaar proberen te maken in Rotterdam. Ik wil niet beweren dat stadsgeneeskunde een oplossing voor alles is, het is in mijn visie onderdeel van een mensgerichte aanpak als het gaat om volksgezondheid vanuit de gedachte dat we elkaar en de natuur keihard nodig hebben om gezond te blijven.