Ecologisch beheer

Oleanderplein september 2022, inrichting 2011 en onderhoud Creatief Beheer

Een biodiverse stadsnatuur vraagt een radicaal andere houding richting het stadsgroen. Met de huidige richtlijnen en werkwijzen wordt het belangrijkste deel, de inheemse natuur, niet betrokken en systematisch verwijderd. Dat is immers onkruid en onwenselijk.

Ironisch genoeg is de stad inmiddels biodiverser dan het platteland. Dat komt voor een groot deel vanwege juist de inheemse natuur die zich tegen alle richtlijnen in overal tussen wurmt. Als we stoppen de inheemse natuurde te bestrijden maar juist integreren in het 'stadsgroen' krijg je een veel hogere kwaliteit stadsnatuur; hogere biodiversiteit, betere irrigatie bodem, gezonder leefomgeving en last but not least; fraaier stadsgroen.

Er worden geveltuintjes geopend en dat is prachtig. Er is zelfs een wedstrijd tegelwippen. Jammer is wel dat deze geveltuinen meestal worden beplant met gekweekte tuinplanten en voorzien van bemeste tuinaarde. Dit alles vergroot de CO2 uitstoot en vaak worden er bestrijdingsmiddelen gebruikt in de productie. Het zou vele malen effectiever zijn de geveltuinen met een beetje hulp spontaan te laten begroeien. Zaden en planten komen vanzelf aanwaaien. In plaats van dit ‘onkruid’ weg te schoffelen ga je het onderhouden zodat het er fraai en gevarieerd uitziet. Dat is de andere houding richting het stadsgroen die ik hier wil bespreken. Ecologisch beheer, de natuur de ruimte en tijd geven haar werk te doen. Ecosystemen bouwen met insecten, bodemleven, dieren en wij mensen.

Het moge voor zich spreken dat dit nogal een ommezwaai is voor de groensector. Tegelijkertijd groenonderhoud blijft nodig. Er moet nog steeds gewied en gesnoeid worden. Alleen op een andere manier met andere planten. Stadsnatuur is een cultuurlandschap. De straten dienen praktisch en fraai te zijn ingericht. De pleinen groen en wijds. en de parken romantisch vol leven. Onderzoek laat zien dat juist een combinatie van tuinplanten en inheemse natuur heel goed werkt en goede resultaten geeft op het gebied van biodiversiteit. Dat is mooi meegenomen, want tuinplanten staan er inmiddels voldoende in de stad. De beste resultaten zijn dus simpelweg te bereiken door het beheer ecologisch te organiseren. De oppervlakte van het 'stadsgroen' is zo eenvoudig uit te breiden door tegels te verwijderen en planten te herschikken. Zo komt er ruimte voor inheems soorten en kan het totale beeld fraaier en diverser gemaakt worden.

Stadsgroen is dan geen decor meer, maar een essentieel ecosysteem in een stad. Ecologisch beheer is hierbij het sleutelwoord. Natuurvriendelijk maaien hoort hierbij, maar zoals ik al aangaf het gaat veel verder. Stadsnatuur zorgt voor verkoeling, ontstrest, is de leefomgeving van dieren en planten. De functies zijn eindeloos. Belangrijkste is wellicht dat het de huidige problemen adresseert en verbindt. Verlies van biodiversiteit, opwarming klimaat, ongezonde leefomgeving, sociale cohesie, eenzaamheid, e.d. Stadsnatuur vormt een preventieve buffer voor deze problemen in de wijk. We kunnen er samen wat aan doen en wel direct in onze eigen wijk voor de deur.

Ik vermoed dat een heleboel mensen het met me eens zijn dat dit betoog hout snijdt. Dat we op deze wijze de natuur voor ons kunnen laten werken als verbinder. De stadsnatuur wordt iets dat de stad gezond maakt. Hoe we ermee omgaan, hoe het wordt onderhouden, hoe het eruit ziet. Dat is waarom ik de naam stadsgeneeskunde gebruik voor deze methode. De natuur geneest de stad letterlijk en figuurlijk.

Dat is de houding die ik propagandeer in mijn praktijk binnen het huidig groenbeheer. Ik spreek veel mensen in de uitvoering en ook hier lachen ze me niet uit. Tegelijkertijd is de conclusie meestentijds; die praktijk verander je niet zomaar.

We hebben hulp van boven nodig. Wetenschappers, ontwerpers, bestuurders en politici zouden dit sociale ecologisch beheer kunnen omarmen. Het maakt immers veel meer mogelijk en het voegt direct toe aan biodiversiteit, volksgezondheid en sociale veiligheid. Bovendien wordt het onderhoud er niet duurder van, maar rendabeler. Je krijgt meer waar voor je geld.

Het oppervlakte ‘groen’ is op deze wijze met aanzienlijk met minder kosten aanzienlijk uit te breiden. Dit geeft een nieuwe uitdaging aan alle professionals en betrokkenen. Hoe kunnen we de stadsnatuur zo goed mogelijk voor ons laten werken? Dit betekent dat er nieuwe kennis en kunde nodig is en dat we die samen leren in de praktijk. We kunnen morgen beginnen. Ik denk dat bewoners het enorm zouden waarderen als gemeentes op deze manier met de stadsnatuur omgaan.