Lente interview 2023

Hoe gaat het met je? Is dat een zinnige vraag?

Ja en Nee. Het is nogal veel omvattend. Ik zou antwoorden, het gaat goed met mij. Maar dat is natuurlijk een antwoord dat weinig zegt. Het gaat nooit helemaal goed. Het geeft alleen aan dat ik geen reden tot klagen heb of dat ik het niet het moment vind om te klagen. Klagen is zwak.

Vind je dat?

Eigenlijk wel maar ik klaag natuurlijk ook. Het is een basisbehoefte; zeuren over zaken die tegenzitten of mensen die je dwarszitten. Als ik het winterinterview teruglees zeg ik dat onze praktijk een lang en moeizaam proces is waar ik desalniettemin vrolijk doorheen ploeter. Dat is ook wel zo, maar het is natuurlijk wel stressvol. De gemeente is zowel een hindermacht als een macht die onze praktijk mogelijk maakt. Het is een puzzel. Ik heb hiervoor gekozen dus klagen of zeuren is niet aan de orde. Tegenslag en tegenwerking hoort erbij. Af en toe moet ik afreageren maar dat doe ik niet in het openbaar.

Waarom niet?

Voor een buitenstaander heb ik niets te klagen. Ik verdien mijn geld en doe iets waar ikzelf voor gekozen heb. En eerlijk gezegd vind ik wat ik doe leuk dus waarom zou ik klagen.

Het vertrek op een mogelijke weg wordt uiteindelijk een routekaart met een verhaal. Dat verhaal zal pieken, dalen en spanning kennen. Het is lente.

Wat is er in Godsnaam aan de hand in de wereld?

Zal ik dat als dokter beantwoorden?

Als stadsdokter lijkt me.

We leven langer en zijn over het algemeen gezonder dan vroeger en toch ook weer niet. We hebben last van andere ziektes met andere risicofactoren dan voorheen. Dit zijn de welvaartsziektes, ziektes ten gevolge van ons modern leven. We maken onszelf ziek in ons streven welvarender en gezonder te worden. Dat is de paradox waarin we leven. Dit treft de onderkant van de samenleving harder dan de bovenkant. De rijken worden rijker en de armen armer. Dat kan niet goed gaan. We zitten in een geneesreflex en willen problemen oplossen, maar de meeste problemen zijn slechts tijdelijk op te lossen. Er vormen zich steeds nieuwe. Daar hebben we ons op verkeken. Volgens mij zijn we verblind door de wetenschap en haar mogelijkheden. Door machines te maken en zo veel mogelijk te automatiseren hebben we onszelf ook tot een machine gemaakt. We werken hard, rijden in auto’s brengen veel tijd door achter schermen maar verliezen elkaar uit het oog. We hebben onszelf gekolonialiseerd en tot slaaf gemaakt. Zoals we dat ook met de natuur om ons heen hebben gedaan alles in het teken van de vooruitgang. De belofte van het betere leven maar zoals alles in de natuur heeft een opgaande curve ook een neergaande poot of zelfs een ravijn.

Vooruitgang is volgens jou niet mogelijk?

Ik geloof meer in ontwikkeling en de wet van behoud van ellende. Ziekte, lijden, dood hoort bij het leven. Winst en verlies. We hebben onze natuurlijke basis en behoeftes verwaarloosd. Net als de natuur om ons heen hebben we de natuur in ons gecultiveerd. Het onkruid en het ‘slechte’ eruit gewied. Dat gaat maar goed tot een bepaald volume daarna gaat het ten koste van het geheel. Het idee, dat alles mogelijk en bereikbaar is, is natuurlijk alleen geldig als de natuurwetten en het ecosysteem het toelaten. We staan niet los van onze omgeving. De alchemisten, de verlichting en zo verder werden gedreven door het idee dat dingen beter kunnen worden en dat er een ideale wereld bestaat. Naast natuurlijk gedroomde roem en rijkdom van de beoefenaars.

We hebben de zorg en het onderhoud van dat wat we bedenken en ontwerpen verwaarloosd. Een boot hou je varend door onderhoud niet ontwerp. Dat geldt ook voor onze samenleving en economie. Het is logisch dat wat we belangrijk vinden dat we daar voor zorgen en goed beheren. Kijk om je heen. Zorg, onderhoud, onderwijs toch belangrijke zaken zijn verdienmodellen geworden waarbinnen het personeel kraakt.

We zitten nu in een periode waarin het streven naar deze betere wereld zonder degelijk beheer en onderhoud tegenkrachten oproept die ons hele eco-sociale systeem instabiel maken. Het wordt onvoorspelbaar en onheilspellend. Niet door corrupte machthebbers of samenzweringen. Dat is een gevolg. Simpelweg omdat het geheel de delen laat kantelen. De buffers raken uitgeput. Smeltend ijs, smeltende instituten en zekerheden die ongeloofwaardig worden. Dat gaat allemaal tegelijk. De economie draait op volle toeren maar heeft een afvalprobleem en gezondheidsprobleem. We willen de motor niet stoppen maar hij gaat haperen en veroorzaakt steeds meer collaterale schade. Schade die we trouwens ook nog moeten herstellen. Er is volgens mij geen harmonieus scenario te bedenken dat dit gaat oplossen.

Wat gaat er dan gebeuren?

Wat er altijd is gebeurd. Rampen, hongersnood en net zoals het gasverbruik omlaag schoot toen de prijzen stegen, zo zullen wij ons steeds aanpassen met de nodige schade en schande. Eerlijk gezegd ben ik benieuwd hoe het gaat lopen. Hoe dan ook, het is onvermijdelijk. Het positieve is dat er ook overal aan oplossingen wordt gewerkt die straks nodig zijn. Ik geloof in buffers die klappen op kunnen vangen. De natuur zit vol met buffers. Ons lichaam is een grote buffer tegen de invloeden van buiten. Dat kan een samenleving ook zijn. Dan moeten we niet te gestrest en depressief zijn. De verstarrende bureaucratie van ons afwerpen. Rust en ruimte zijn nodig voor gezonde ecosystemen en dus is er ook rust en ruimte nodig in onze samenleving om de ziekten van ons modern leven te genezen. Ruimte om elkaar op een gezonde manier te ontmoeten. Hier kunnen we samenwerken met de natuur binnen ons en buiten ons en twee problemen tegelijkertijd bufferen. Stress en eenzaamheid in de samenleving en de natuur. Ecosociaal, dat is waar ik in geloof en daaraan werk ik met de natuur als samenwerkingspartner. Dat is waarom het goed met mij gaat. Ik heb een zinvol doel dat mijn dood overstijgt. Een doel dat verbindt en waar voor mijn gevoel veel mensen mee bezig zijn. Ieder op hun manier.

Hoe zien die buffers eruit?

Onze grondwet is een product van vele denkers en schrijvers uit het verre verleden. Onze grondwet is een buffer tegen machtsmisbruik. Maar de grondwet is verouderd want gemaakt in een andere tijd met andere uitdagingen en machtverhoudingen. Ik denk dat ‘rechten voor de natuur’ de nieuwe stap gaat zijn en onvermijdelijk toegevoegd gaat worden aan de grondwet. Er is net een boek over gepubliceerd door Jessica den Outer. De Partij Voor De Dieren brengt het inmiddels in het politieke debat. Dat zijn langdurige processen maar in tijden van crisis kan het snel gaan. Dat zie je aan de paniekmaatregelen van de regering die vooralsnog fout uitpakken voor de lange termijn Ze lossen de lopende crisis op maar veroorzaken een volgende. Totdat we met iets komen dat wel werkt. Dat is hoe het altijd is gegaan. De Franse revolutie mondde uit in chaos en toen kwam Napoleon. Er is geen creatie zonder vernietiging. Een beetje kort door de bocht, maar het schetst in grote lijnen hoe ik de wereld bezie.

Dat klinkt hard.

Ik kan er niets aan doen. Zo is het leven. Mijn ouders zijn dit jaar in hun laatste levensfase aangeland. Mijn moeder (93 jaar) heeft haar heup gebroken en zit nu in een verpleeghuis. Mijn vader (91 jaar) is nog thuis maar heeft moeite met op zichzelf wonen en mist natuurlijk zijn vrouw. We hopen dat mijn vader ook opgenomen kan worden. Ze zijn 63 jaar getrouwd en alle dagen samen. Dat is nu deels verbroken. Dat is hard. Er is geen weg terug. Ik ga er nu wekelijks langs en samen met mijn drie zussen doen we mantelzorg. Het is naast ontluisterend en triest ook mooi. Ik leer mijn ouders opnieuw kennen in een andere verhouding. Het brengt ons als familie dichter bij elkaar. Het benoemen van dood en afscheid hoort daar gewoon bij. De dood wordt naar de randen van de samenleving en ons bewustzijn geduwd. Zo lang mogelijk leven, zo gezond mogelijk zijn. Dat is niet slim. Iedereen gaat dood, iedereen wordt ziek, dat is naast geboren worden de enige zekerheid. Wat daarvoor en daarna gebeurt met wat jij bent of onderdeel van bent is gissen.

Denk je vaak aan je eigen dood?

Natuurlijk dat doe ik mijn hele leven al. Alles gaat vervelen zelfs de angst voor de dood. Mijn moeder zegt: ‘Ik zit te wachten op de dood.’ ‘Wij ook ma, maar in de tussentijd leven we nog.’ Ik hoop dat mijn ouders nog een tijdje blijven leven. Maar wie ben ik. Zo sta ik erin. Ik realiseer me nu ten volle hoe zwaar het is geweest voor mensen in de Coronatijd die hun geliefden niet konden zien en aanraken.

Alles gewoon positief benaderen dus?

Positief blijven is het moeilijkste wat er is. Ondanks alles licht zien aan het einde van de tunnel. Het is wel symbolisch dat een bijna-dood ervaring wordt beschreven als een heel mooi licht dat je omarmt. Mensen zijn daarna vaak niet bang meer om dood te gaan. Hetzelfde geldt voor psychedelica, die geven wonderschone ervaringen vaak in verbinding met het ‘hogere’. Licht zien aan het einde van de tunnel, al is het maar dat lekkere toetje waar je zo van houdt. ‘Alles met mate’, hoor ik de moralisten in koor roepen. Dat lijkt me logisch, waarom zou je continu overdrijven. Je overdrijft wanneer dat nodig is.

Bukowski zegt het mooi: ‘There is a light somewhere it may not be much of a light but it can beat the darkness’.

Dat zijn toch gewoon wat associaties?

Associaties en waarneming daarmee verzamelt ons creatieve brein haar data en ordent het tot iets betekenisvols en bruikbaars net als onze darmen het voedsel afbreken tot iets eetbaars. Het ene met het andere verbinden. Misschien werken associaties op alle niveau als enzymen om onze gedachten en waarneming begrijpelijk te maken als een geheel. Wat ik mis in de meeste analyses is een rationele benadering van alles wat we niet begrijpen. Wat je nu vaak ziet is dat de wereld in nuttig en niet-nuttig wordt gescheiden en dan moet je als kunstenaar uitleggen dat je niet-nuttige werk toch nuttig is. Of als astroloog dat wat je zegt een wetenschappelijke basis heeft. In beide gevallen onmogelijk. Dat is het laat modernisme waarin we nu leven. Het succes en het optimisme van de wetenschap in haar nadagen. De meeste mensen denken lineair in oorzaak en gevolg. Dat werkt verwarrend in een complexe wereld die we nooit kunnen begrijpen. Bob Dylan zong: “Don’t criticise what you don’t understand”. Nou de meeste mensen doen dat nu juist wel. Zelfs Bob Dylan fans.

Hoe bedoel je?

Dan kom je dus bij het perspectief uit van waaruit we alles en iedereen beoordelen. Zo werkt ons bewustzijn; in onze beleving is onze realiteit, de realiteit. Dat waar wij ons van bewust zijn. Feiten zijn betwistbaar. Principes zijn persoonlijke keuzes van waaruit je leeft. Als je wilt kun je heel wat wetenschappelijk testen maar niet alles en daar ligt het onvermogen van de wetenschap. Je kunt niet alles geloven wat je wilt; het is een gevolg van alles wat je bent en hebt meegemaakt. Je achtergrond en omgeving. Er zijn stammen beschreven die belangrijke zaken in hun dromen beslisten met elkaar. Ze achten dromen betrouwbaarder dan het wakkere leven. Je voorouders hebben je op je weg geplaatst maar hoe ben je daar terecht gekomen? Het ‘geloof’, de cultuur waar in je bent geboren zal het je uitleggen. Je kan je ertegen verzetten of een ander geloof kiezen waar je meer in gelooft. Toeval, voorzienigheid, god, eeuwig leven, mensen geloven hierin in vele variaties. De problemen ontstaan wanneer je het geloof als waarheid beschouwt en een ander geloof als vijand of leugen. Ook dat hoort bij onze geschiedenis en sociaal gedrag van de soort. We oordelen vanuit ons eigen perspectief. Het beste of sterkste geloof wint en onderdrukt de afwijkingen. De wetenschap als dominant geloof op aarde heeft een probleem met geloofwaardigheid. Dat maakt kwetsbaar want wie begrijpt nu alle nuances en valkuilen van waarheidsvinding.

De absolute waarheid bestaat toch niet ?

Nee, maar een objectieve waarheid vanuit de wetenschap bezien wel. Die objectieve waarheid vertelt niet alles, gaat niet over principes. Het is een perspectief en wanneer dit niet gedeeld wordt is het waardeloos. Vandaar dat onderwijs zo belangrijk is voor de ontwikkeling van de wetenschap en techniek. De meeste mensen hebben geen idee hoe hun telefoon werkt en hoe ingenieus het is. Ze kennen alleen de interface die ze strelen en aantikken op het scherm.

Ik hou van het complexe perspectief daar zijn teksten meerduidig en de waarheid relatief maar wel degelijk aanwezig. Het is als een tekening waar je op alle manieren naar kunt kijken. Zet de tekening op de kop en het ziet er anders uit, terwijl het dezelfde tekening is. Dat kan je met bovenstaande tekst ook doen.

Nou en?

Complexe zaken benader je simpel. Anders verdwaal je. Stikstof als marker voor biodiversiteit is zo’n versimpeling. Ik probeer een eenduidige methode te ontwikkelen die met ‘meerduidigheid’ om kan gaan maar dan in het alledaagse en in relatie met de natuur. Bijvoorbeeld ‘het nieuwe tuinieren’. Dat is een simpele methode (slechts drie soorten activiteiten) die steeds andere resultaten geeft maar altijd zowel de tuinier als de natuur gezond maakt. Dat is de eenduidigheid in de aanpak die stuurt op volksgezondheid, biodiversiteit en sociale veiligheid. Wat die laatste drie begrippen precies inhouden kun je verkennen, erover discussiëren, maar de richting is eenduidig en laat geen twijfel bestaan. Net zoiets als democratie; uiteindelijk kiest het volk. Dat is trouwens de kern van het groeiend onbehagen in de overheid. Een groot deel van het volk heeft niet het idee dat zij het zijn die kiezen.

Als ik het goed begrijp is ‘het alledaagse leven’ waar wij allemaal in vastzitten jou studieobject?

Inderdaad. Al meer dan dertig jaar ben ik met hetzelfde bezig, een nieuw en praktisch mens- en wereldbeeld. Daar zijn trouwens heel veel mensen mee bezig. Ik probeer het alleen praktisch toepasbaar te maken voor alledag. Dus dan is het handig om het alledaagse leven als basis te kiezen voor dit nieuwe mens en wereldbeeld. In feite een nieuw paradogma. Emoties, relaties, voeding, gedachten, taken, alles speelt samen in ons bewustzijn in het nu. We zijn onderdeel van een grote gebeurtenis samengesteld uit kleinere gebeurtenissen en zo verder.

Dat noemde ik in het begin grappenderwijs huiskamergeleerdheid. Het jezelf bestuderen vanuit een neutrale positie alles in ogenschouw nemend. Afstand nemen zou je het ook kunnen noemen. Zelfreflectie ook een goede term. Als je ‘abstract’ naar jezelf kijkt zie je patronen. Het is hier net als bij alle vaardigheden. Oefening baart kunst. Bovendien je raakt nooit uitgeleerd. Je kan het altijd doen in goede en slechte tijden. Dat was mijn licht aan het eind van de tunnel in barre tijden. Ik zit nu niet in barre tijden.

Niets te klagen?

Weet je, het is lente en dat is sensationeel. De natuur is trouwens ieder seizoen prachtig, dat is waar ik dagelijks van geniet tijdens het werk. Hoe meer je ermee bezig bent hoe wonderlijker het wordt. Zowel de natuur buiten me als mijn ‘eigen natuur’. De mensen, de dieren, de planten en de rest. Ik ben gelukkig en tevreden voor zover je dat kan zijn. De sensatie zit in wat ik meemaak en hoe dat samenspeelt. Ik hoop eigenlijk vooral op simpele praktische dingen die de praktijk eenvoudiger en sterker maken. Dat is constructief samenwerken met de gemeente en dat het goed gaat met de vrijwilligers. Dat is gewoon werk en eigenlijk hoop ik dat ik dit werk nog lang kan doen. Het zijn simpele dingen waar ik op hoop. Beetje geluk hebben.

Wat zou je wensen als je kon wensen?

Dat mensen de natuur leren kennen en waarderen, zowel de natuur in hen al buiten hen. Dat is immers een. Dat is de boodschap en daar werk ik ook aan in de praktijk. Meer kan ik niet doen. Het is hoopvol dat ik steeds meer mensen zo zie denken en praten. Vroeger waren dat alleen de hippies. Tegelijkertijd de wereld is er sinds die tijd niet op vooruit gegaan als onze leefomgeving. Dat zijn vooral onze huizen en infrastructuur. Net als de Partij van de Dieren die ook gestaag groeit en de explosies aan populistische zijde. De overheid heeft zowel een geloofwaardigheidcrisis als een uitvoeringscrisis. Ze kunnen het zogezegd niet meer aan en iedereen ziet het. Dat trekt opportunisten aan of creëert opportunisten. Ik zou nog kunnen wensen dat we tot inkeer komen en de problemen constructief aanpakken. Er zijn goede plannen zat. Nu nog wat durf.

Waar hangt dat van af?

Ik heb geen glazen bol, maar honger maakt rauwe bonen zoet. Zoals gezegd het is onvoorspelbaar geworden, zowel het klimaat als onze reactie erop. Ik focus op het positieve omdat de rest me te veel pijn doet. Ik vind het lastig naar natuurdocumentaires te kijken want het gaat vaak over wat er verloren gaat. Tegelijkertijd vind ik ze prachtig. Het feit dat ik aan een positief doel werk geeft me genoeg voldoening om ermee om te gaan. De ruwheid en platheid overal. Ik ben een gevoelige jongen. Ik kan slecht tegen onrecht. Ik vond het als boerenzoon verschrikkelijk dat de kalfjes van hun moeder gescheiden werden. Nog steeds en het is alleen maar erger geworden.

Wat doe je nog meer naast het werken in de wijk?

Ik schrijf veel om mijn gedachten te ordenen en vormen. Ik ben het kwantumspel en stadsgeneeskunde conceptueel verder aan het uitwerken. Ik heb zangles en zing eigen nummers en covers. Allemaal dingen die ik erg leuk en nuttig vind om te doen omdat ik er mijn creativiteit en frustratie in kwijt kan. Daarnaast hou ik van koken en gewoon thuis relaxen. We hebben ook nog een volkstuin. Druk zat. Dat is de reden dat ik liever niet al te veel hooi op mijn schouders neem buiten de lopende praktijk. Gezien ook de mantelzorg nu voor mijn ouders. Het is geen afstel, want achter de schermen werk ik aan de voorbereiding. Het is eerder tactisch en strategisch wachten.

Jij lult je overal uit hè?

Je weet dat ik het meen. Of het ook zo gaat werken dat gaan we dus zien.

Laten we het over twitter hebben.

Twitter ja, dat is zowel geweldig als verschrikkelijk.

Waarom is het verschrikkelijk?

Laat ik beginnen met waarom het geweldig is. Het is een terugpratend notitieboekje. Ik twitter al sinds 2008 en heb het altijd gebruikt om mijn teksten, projecten en ideeën te promoten en te ontwikkelen. Ik zit in de wat neutrale inhoudelijke bubbels en heb weinig last van het gescheld en gevloek. Het is voor mij vooral positief. De meeste kritiek is opbouwend en leerzaam. Krijg ook veel bijval. Door de jaren heen is er een wisselende vaste club tweeps waarmee ik bijna dagelijks interactie heb. Dat is leuk en hartverwarmend. Ik leer er veel van. Zo zijn er heel wat deskundigen; ecologen, biologen, economen, klimaatdeskundigen, bodemonderzoekers, hobbytuiniers, etc. en die posten van allerlei interessante dingen. En dan is er ook nog de filosofisch wetenschappelijke bubbel waar we discussiëren over concepten, ideeën en nog wat gezellig gemeuk.

Tijdens mijn werk twitter ik foto’s van waar we mee bezig zijn en zo bouw ik kalenders en series van hashtags voor de verschillende plekken en thema’s. Een openbaar toegankelijk archief. Dit jaar heeft de accountant ze gebruikt voor zijn rapport ter beoordeling van onze opdracht van 2022. Het kost weinig moeite en is handig. Ik kan zo ook snel zien hoe planten er vorig jaar bij stonden. Ze zijn nu grofweg een week later dan vorig seizoen. Interessant is dat dit weer per plant verschilt, hondsdraf is erg laat dit jaar. Hoe dat zit weet ik niet precies, daar zijn weer experts voor.

Het is tegelijkertijd verschrikkelijk omdat het afleidt van het analoge dagelijkse leven je wordt als het ware in je telefoon gezogen. Het is verslavend net als zoveel dingen trouwens. Overdaad schaadt. Niets is alleen maar goed. Ik twitter nu meestal ’s ochtend bij de koffie, kort tijdens het werk en ’s avonds als ik kook. Maar toch, als ik niks te doen heb pak ik automatisch mijn telefoon. Daar moet ik echt op letten. Ik overweeg voorlopig nog niet te stoppen of over te gaan naar een ander platform. Bovendien ik heb mijn eigen site en ik moet toch promotie doen.

Wil je het nog ergens over hebben?

We zijn al een tijdje met dit interview bezig.. Dit lijkt me meer dan voldoende. Een nieuwe lente een nieuw geluid. De lente is nog maar begonnen. Mijn volgende column gaat waarschijnlijk over,'werken met wat je hebt en niets kopen.'