Zomerinterview 2023

Waar zullen we het dit zomerinterview over hebben?

We zijn nu in Frankrijk op vakantie en kunnen een en ander met enige afstand bezien.

Zoals?

Nederland, geen land waar ik trots op ben. Het is een blamage zonder enig gevoel voor decorum. Wij Nederlanders verworden langzaam tot de barbaren van Europa. Wellicht overdrijf ik maar ik ben kwaad en droevig als ik lees dat Europese subsidies voor natuurherstel gewoon zijn gecasht zonder dat er iets mee is gedaan door de boeren. Stuitende arrogantie en onbenul. De reactionaire domheid en haat in de media en op de socials die ons land verdeeld. Ik hoop ondertussen dat Frans Timmermans wint, die heeft in ieder geval een beetje stijl en uitstraling. Iedereen is ijdel, hebzuchtig en geil. Hypocrisie in het publieke leven is onvermijdelijk wat rest is stijl en respect. Dat missen we met zijn alle rollend over straat en het inmiddels openlijke racisme. Ik kan het heel slecht verdragen. Er wat van zeggen maakt het alleen maar erger. De geest is al jaren uit de fles. Ik heb respect voor mensen die fatsoenlijk blijven in het publieke debat.

Jij was vroeger toch ook vrij grof en maakte alles wat burgerlijk was belachelijk.

Dat is al een tijdje geleden. Het werkt contraproductief. Ik focus nu op overeenkomsten en gemeenschappelijke belangen. Wat ik deed vind ik nu lelijk en naïef.

Werkelijk?

Zeker weten. De reden evenwel dat ik ermee gestopt ben is uit praktische overwegingen. Om onze praktijk te kunnen laten slagen kan ik mensen niet beoordelen op hun ideeën of daden. Moralisme werkt niet. Het gedeelde belang en zoeken naar de kleinst gemene deler, dat waar we het allemaal over eens zijn, zorgen voor een constructieve insteek. Wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dat ook een ander niet. Als ik ergens last van heb is het juist het verstikkende moralisme. Mensen die mij de maat nemen en veroordelen. Ook mensen die me bejubelen houden me gevangen. Als ik iets ‘fouts’ doe krijg ik dat meteen op mijn dak. Het gaat mij om een gezonde leefomgeving voor mens, plant en dier. Als ik me expliciet uitspreek over mensen wordt mijn werk onmogelijk. Als we al het ‘slechte’ uitsluiten waar gaat dat dan heen. Dat verdwijnt niet maar wordt sterker. Dat is wat je nu ziet gebeuren.

Waarom zeg je er dan wel wat over?

Het moet me van het hart. Het maakt me kwaad, bang en verdrietig. Ik denk dat meer mensen dit zo voelen en snakken naar een pragmatische minder morele benadering. Tegelijkertijd denk ik dat het onvermijdelijk is en dat het onderdeel is van de transitie waar we nu in zitten. De geschiedenis leert dat veranderen nooit zonder slag of stoot gaat en meestal is er een periode van chaos en geweld.

Toen de decadentie van het Franse koningshuis, de schulden van de koning en de pracht en praal hun hoogtepunt beleefde, brak in 1789 de Franse revolutie uit. Er werden in die tijd volop grappen gemaakt over de koning en de kerk. Het was een geloofscrisis. Er ontstond na de revolutie een machtsvacuüm en dat leidde tot opportunisme en roofzucht. De burgerij, de adel, militairen en de kerk iedereen konkelde en de pas ontdekte guillotine draaide overuren.

In 1804 kwam Napoleon aan de macht die zorgde voor nieuwe orde, om vervolgens heel Europa in chaos te storten. Geen wonder dat ze Napoleon de tweede keer naar het verre Sint Helena verbanden. Zo ver mogelijk weg, die komt niet meer terug. Vervolgens ontstond wat we nu kennen; gemechaniseerde staten.

Je ziet het niet al te positief in?

Het kan altijd anders lopen, maar ik heb er vooralsnog weinig vertrouwen in. Er is teveel aan de hand. Dat wil ik van mijn hart zonder in nihilisme te vervallen. Vandaar dat ik poog in wat ik doe zo constructief en positief mogelijk te zijn. Als tegenwicht en om mezelf gemotiveerd te houden. Bouwen aan iets positiefs. Niet meehuilen met de wolven, maar er ook niet bang van zijn.

Wolven horen er toch gewoon bij?

Inderdaad en ze komen terug hoe dan ook. De echte wolven welteverstaan. Ok, dit is eruit. Slechts een nederig aanschouwen maakt ons werkelijk vrij.

Wat is dan je strategie en hoop?

De derde weg. Waar er twee vechten om een been gaat er een derde mee heen. Op zeker moment is die weg vrij en begaanbaar. Na vele schijnoplossingen en vertragingstactieken komen de echte oplossingen. Het is complex en je weet nooit waar en wanneer maar je herkent het aan de vitaliteit en groei dwars door alles heen. Echte oplossingen zijn niet te stoppen waarmee niet gezegd is dat ze geen nieuwe problemen veroorzaken. De hoop is dat we moe worden van onszelf en eieren voor ons geld kiezen.

We zitten met een aantal wereldrijken in verval, een enorme opgave qua klimaat en natuur, een enorme hoeveelheid mensen. Hoe zie je dat gebeuren?

Een nieuw geloof misschien. Als we onszelf zien als natuur; één met de aarde en alles wat leeft wordt de oplossing aantrekkelijker, het doel concreter en kunnen we de complexiteit van het geheel simpel en begrijpelijk benaderen.

Hoe dan?

Alles wat goed is voor de natuur is goed voor ons.

Leg uit?

Ik lees nu het boek ‘Het begin van alles’ van David Greaber en David Wengrow met als ondertitel; ‘een nieuwe geschiedenis van de mensheid’. Daarin staat een interessant verhaal over Mesopotamische goden (vierde en vroege derde millenium voor Christus). ‘Mesopotanische Goden waren bijzonder praktisch en hadden aanvankelijk zelf gewerkt. Toen ze het graven van irrigatiekanalen uiteindelijk moe waren, creëerden ze mindere goden om het werk te doen, maar die kwamen ook in opstand, en aangezien er welwillender naar hen geluisterd werd dan naar Lucifer zou worden geluisterd in de hemel, gaven de goden toe aan hun eisen en schiepen de mens. Iedereen had corvee. Zelfs de machtigste Mesopotanische heersers van latere perioden moesten een mand met klei naar het bouwterrein van een belangrijke tempel sjouwen.’

Dit oude verhaal is een op een toepasbaar op de huidige situatie in de wereld als je goden door natuur vervangt. We moeten allemaal corvee doen voor een leefbare aarde.

Is het zo simpel?

Zo simpel is het. De basis van alles wat we doen is geloof. We zijn allemaal gelovigen en het geloof geeft ons richting en betekenis. Wetenschap komt pas daarna en kan helpen onze taken en corvee goed uit te voeren.

Natuuractivisten zijn dan de profeten van het nieuwe geloof?

Exact. Net als in de tijd van Jezus. Het barstte toen van de profeten in Judea net als nu barst het van de klimaat en natuurprofeten. Valse en echte en wat al niet meer. Het wachten is op een figuur met ‘jezusachtige proporties’. Ik weet, het klinkt gek en juist daarom kan het werken.

Greta Tunberg?

Dat is volgens mij een voorprofeet die samen met andere de komst van de ware profeet aankondigt. Profeten gedijen het best in roerige en angstige tijden.

Je gelooft echt dat er een nieuw geloof komt?

Zeker weten kan niet, het blijft geloof, maar ik vind het een aangename gedachte en een zeker mogelijk scenario. Een derde weg. Godsdienst hoort bij onze soort sinds mensenheugenis. Het onderscheid ons wellicht meer van dieren dan onze intelligentie. Bovendien ‘natuur’ overstijgt zowel de mens als de goden, dus alle volken kunnen naast de oppergod hun eigen goden blijven aanbidden. Vrijheid van godsdienst binnen het nieuwe geloof is essentieel anders krijgen we de wereldbevolking nooit verbonden in de uitdaging richting een betere wereld.

Ben je niet bang dat mensen je voor gek verklaren?

Het zij zo. Twintig jaar geleden toen ik het dagelijks onderhoud, in feite het corvee, als investeringstrategie richting een gezonde stad opvoerde nam niemand dat echt serieus. Alles begint als grap. Mensen in Mesopotanie geloofden dit echt en was de basis voor hun stedenbouw en sociale organisatie. Het heeft zich reeds bewezen en zonder te ridiculiseren, mensen geloven wel dwazere dingen.

Denk je dat mensen dit serieus gaan nemen?

Ja dat denk ik. Bovendien ik ben benieuwd naar steekhoudende tegenargumenten waarom dit een onmogelijk scenario zou kunnen zijn. Daarnaast raad ik mensen van harte aan het boek ‘Het begin van alles’ te lezen. Het verandert je beeld van ons verleden en onze voorouders compleet.

Wil je nog iets zeggen?

Voel me weer helemaal senang. Af en toe moet je iets van je afschrijven.